Ngay giới phân tích thị trường và nhiều nhà kinh doanh cũng phải chưng hửng khi giá trên các sàn phái sinh cà phê trong thời gian qua tăng với cường độ mạnh và tốc độ cũng rất nhanh.
Tại nhiều phiên, giá đóng cửa sàn arabica tăng vài trăm đô la Mỹ mỗi tấn (tương đương từ 8-10 cts/lb), lặp lại nhiều lần mà trước đây rất hiếm khi được chứng kiến trên sàn này.
Thị trường đã đưa ra nhiều lý giải vì sao các sàn cà phê sôi sục như vùng cà phê Brazil bị sương giá trúng ngay vào năm mất mùa theo chu kỳ hai năm một lần tại một số vùng cà phê arabica của nước xuất khẩu số 1 thế giới, khủng hoảng logistics làm giật cục bất thường trong khâu lưu thông hàng hóa từ nguyên liệu đến thành phẩm, dịch Covid-19 bùng lên không thể lường trước tại nhiều nước sản xuất làm thu hoạch và giao hàng không liền khúc… Có phải vì thế mà giá cà phê phái sinh tăng mạnh, nhất là trên sàn arabica trong những tuần gần đây?
Thật vậy, diễn biến giá cà phê thế giới mới đây cho thấy tâm lý của giới kinh doanh còn lo ngại một thứ gì đó phía trước như một bất ổn chưa lường hết trên thị trường và họ sống với dự cảm ấy…
Những thực tế đã xảy ra cộng với tâm lý lo xa làm giá cà phê trên sàn arabica sau một năm tính đến hết ngày 24-11-2021 tăng 98,22% tức trong kỳ được cộng thêm 121,60 cts/lb hay 2.860 đô la Mỹ/tấn chốt tại 245,40 cts/lb (123,80-245,40 cts/lb); nếu như tính riêng từ đầu năm 2021 đến nay sàn arabica tăng 109,15 cts/lb hay 2.406 đô la/tấn tức tăng 80,11%. Đây cũng là vùng đỉnh giá của sàn này tính từ chục năm trở lại.
Giá robusta tuy chạm đỉnh cao 10 năm trước khi sàn anh em bên kia bờ Đại Tây Dương đạt tới đó, nhưng giá robusta mức độ tăng giảm khi nhặt khi khoan. So với “tiến độ” tăng của giá arabica, robusta không bằng vì trong vòng 52 tuần chỉ tăng 58,95% thêm được 846 đô la/tấn (2.281-1.435 đô la/tấn) còn từ đầu năm nay mức tăng trên sàn này cũng xấp xỉ cả năm là tăng 56,77% tức 826 đô la/tấn (2.281-1.455). Các nhà kinh doanh cà phê Việt Nam thường sử dụng giá sàn robusta London để tham chiếu.
Lo xa tồn kho giảm
Nhìn vào các con số, tồn kho đạt chuẩn để được đấu giá trên hai sàn đến nay vẫn chưa đến nỗi tệ. Đến tuần trước, thống kê tồn kho loại này của sàn arabica là 100.853 tấn so với 85.195 tấn vào cuối năm 2020, còn tại London, khối lượng robusta là 108.080 so với 138.070 tấn.
Nếu như tồn kho cà phê đạt chuẩn thường được giới kinh doanh sử dụng để hô giá trên sàn, thì đáng ra sàn robusta phải ở thế mạnh hơn do giảm nhiều hơn, trong khi arabica vẫn đang còn cao hơn trên chục ngàn tấn so giữa hai kỳ báo cáo.
Ở đây có thể giải thích rằng lo lắng cho tồn kho đạt chuẩn giảm trên hai sàn là có thực và sắp tới, với dự báo sản lượng năm nay của hai nước xuất khẩu arabica lớn nhất là Brazil và Colombia đang có vấn đề. Nhưng để giá arabica dậy sóng còn do thông tin rằng nhiều hợp đồng đến thời giao hàng không lên tàu kịp với khối lượng quanh 300.000 tấn từ Brazil, Colombia và Peru. Giá trên sàn càng tăng, giá nguyên liệu tại các nước xuất xứ càng cao, khả năng thực hiện giao hàng càng xa vời. Vì vậy, không còn cách nào khác, các nhà kinh doanh phải mua lại hàng giấy trên sàn, tức dùng công cụ tài chính để bù vào những thua lỗ có thể xảy ra do không nhận được hàng thực. Yếu tố này đã thu hút thêm sức mua của các lực lượng đầu tư tài chính trên sàn, khiến giá cà phê phái sinh càng tăng như vũ bão.
Điều này cũng phản ánh trên vị thế kinh doanh của các quỹ đầu tư tài chính. Nếu như cuối năm ngoái, khối lượng hợp đồng dư mua trên các kỳ hạn giao dịch của London là 4.622 và New York chỉ 20.788 lô, thì đến giữa tháng 11-2021 London tăng lên 33.420 hay 334.200 tấn và New York 58.314 hợp đồng hay 993.670 tấn. Riêng tại sàn arabica, khối lượng cà phê mua khống đã đạt gần đỉnh cao lịch sử của sàn này là 59.252 lô.
Lượng tồn kho cà phê khả dụng tại hai vùng tiêu thụ lớn nhất thế giới là châu Âu và Mỹ tính đến giữa tháng 11 vẫn nằm trong vùng an toàn. Ở Bắc Mỹ 361.357 tấn và châu Âu 866.538 tấn, tương đương với lượng nguyên liệu có thể thỏa mãn nhu cầu chế biến và tiêu thụ từ 12-15 tuần.
Tại sao robusta túc tắc, arabica nóng vội?
Những thay đổi mới đây về ước báo sản lượng cà phê của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) có ảnh hưởng khá lớn lên cường độ tăng trên từng sàn cà phê dù giá London đạt đích cao 10 năm trước sàn New York. USDA cho rằng sản lượng niên vụ mới 2021-2022 của nước sản xuất robusta lớn nhất thế giới là Việt Nam tăng lên 31,1 triệu bao (bao = 60 ki lô gam) so với dự báo trước là 30,8 triệu bao. Lượng tồn kho đầu kỳ của Việt Nam cũng rất lớn, chừng 395.000 tấn do thiếu container rỗng. Giới kinh doanh đang trông chờ lượng hàng lớn từ Việt Nam ra thị trường. Tâm lý này đã lấn át lực đặt cược trên sàn robusta.
Ngược lại, USDA dự đoán sản lượng của hai nước xuất khẩu arabica lớn nhất thế giới giảm. Họ ước xuất khẩu cà phê Brazil năm kinh doanh này giảm 27% đạt 33,2 triệu bao so với năm ngoái, là năm Brazil xuất khẩu cao kỷ lục tới 45,67 triệu bao, Colombia có sản lượng giảm xuống còn 13,8 triệu bao so với năm ngoái là 14,1 triệu bao.
Người trên thị trường thấy rằng khả năng kéo 300.000 tấn hàng arabica đã ký mua khỏi các nước Nam Mỹ sẽ rất khó nhọc. Tin một số nhà xuất khẩu tại đó đề nghị thanh lý hợp đồng đền bằng tiền… đã làm giá trên sàn arabica càng nóng sốt.
Giá phái sinh đi tới đâu?
Cách nay 10 năm, sau đợt khủng hoảng 2008-2009, giá cà phê phái sinh đã có dịp lập các đỉnh cao nhờ các chương trình kích cầu thời ấy. Đỉnh cao nhất bấy giờ của robusta là trên 2.600 đô la/tấn và arabica trên 306 cts/lb.
Mức đỉnh vừa xác lập trên hai sàn với London 2.357 đô la/tấn và New York 248.20 cts/lb vẫn còn xa mới tới các đỉnh cũ ấy. Không phải không có lý để người trên thị trường kỳ vọng lịch sử sẽ được lặp lại.
Tuy nhiên những trở lực phía trước còn nhiều. Sàn arabica sẽ gặp đúng vấn đề như robusta hiện nay khi sản lượng năm sau (bắt đầu thu hoạch robusta từ tháng 4 và arabica từ tháng 7-2022) của Brazil với dự báo của thị trường không dưới 60 triệu bao.
Hơn nữa, thị trường cà phê vốn rất nhạy cảm với chính sách tiền tệ của Mỹ. Đối mặt với lạm phát tăng mạnh, rất có thể giới hoạch định chính sách kinh tế Mỹ sẽ thu hồi nhanh chương trình kích cầu hay tăng sớm lãi suất điều hành, và một khi khủng hoảng logistics được giải vây sau kỳ mua sắm cao điểm tại các nước tiêu thụ trong những ngày còn lại của năm 2021, thì đó là lúc giá cà phê trên cả hai sàn dù có nóng đến đâu cũng phải dịu lại.
Cũng cần thấy rằng giá hai sàn có lúc sôi sục nhưng giá cà phê nội địa tại các nước xuất khẩu dù có tăng nhưng một cách khoan thai, chậm rãi. Giá phái sinh robusta lên mức cao nhất 10 năm nhưng giá cà phê nguyên liệu lại y nguyên, vẫn quanh mức 41,5-42 triệu đồng/tấn, là mức cao nhất tính từ bốn năm trở lại. Nếu như giá nội địa đua cho bằng thì nay đã có thể lên 50 triệu đồng!
Như vậy, có thể thấy rằng hai thị trường hàng thực và hàng giấy không nhất thiết phải như nhau. Tính âm trầm của thị trường hàng thực nói lên sự bền bỉ của lao động, chịu đựng nhưng được sống với nghề lâu dài. Cái xốc nỗi của hàng giấy nhuốm màu thời vụ và thất thường hơn, giá lên nhanh nhưng tuột cũng nhanh.
Người kinh doanh hàng thực cần phải biết “thế cuộc” trên sàn hàng giấy nhưng không nhất thiết phải căng thẳng theo những co giãn của thị trường hàng giấy, vốn là một công cụ tài chính thiên về đầu cơ hơn là cách kiếm tiền cần mẫn của nhà nông hàng ngày.
Nguồn: thesaigontimes.vn
